İşletme Defteri Nedir? Kimler İşletme Defteri Tutmalıdır?
İkinci sınıf tüccarlar tarafından tutulması gereken işletme defteri hakkında bilmeniz gereken tüm bilgileri yazımızda bulabilirsiniz. Keyifli okumalar dileriz..
İşletmeler, Vergi Usul Kanunu 177. Ve 178. Maddelerine göre birinci sınıf ve ikinci sınıf tüccarlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Birinci sınıf tüccarlar, bilanço esasına göre defter tutarken, ikinci sınıf tüccarlar ise işletme defterine göre kayıtlarını tutarlar. İşletme defteri, Türk Ticaret Kanunu’nun 66/3 maddesinde belirtilen ikinci sınıf tacirler tarafından tutulan ve ekonomik faaliyetlerini takip ettikleri defterlere denir. İşletme defteri, tek taraflı kayıt sistemi temel alınarak tutulur.
Bu defterin sağ tarafında gelirler, sol tarafında ise giderlere ait bilgiler yer alır. İşletme defterinin her bir sayfasının ilk satırı, bir önceki sayfanın toplam miktarının devredilmesidir ve bu satıra “devreden toplam satır” adı verilir. Sayfanın en son satırı ise, tüm sayfanın toplamıdır ve bu satıra da “ toplam satırı” adı verilir. İşletme defterinin gider bölümüne, işletme adına satın alınan mal veya hizmet gibi işletmeye ait tüm giderler yazılır. Gelir bölümüne ise satılan mal ya da hizmet karşılığında tahsil edilecek olan paralar, tahakkuk edilecek olan alacaklar ve işletmeye ait tüm gelirler/ hasılatlar yazılır.
İşletme defterinin ikinci sınıf tüccarlar tarafından tutulan bir defter olduğundan bahsetmiştik. Bu kategoride yer alan işletmelerin, işletme defteri tutabilmeleri için aşağıda belirtilen işlem hacimlerini geçmemeleri gerekir:
- Mal alım ve satım işleri ile uğraşanların yıllık alım tutarlarının 190.000 TL, yıllık satış tutarlarının ise 260.000 TL’yi aşmaması gerekir.
- Mal alım ve satım işlerinin dışında herhangi bir iş ile uğraşan işletmelerin bir yıl içerisindeki gayrisafi iş hasılatlarının 100.000 TL’yi aşmaması gerekir.
- Hem mal alım ve satım hem de bunun dışında kalan diğer işleri yapan işletmelerin ise yıllık hasılat tutarlarının 500.000 TL, yıllık satış tutarlarının ise 190.000 TL’yi aşmaması gerekir.
İşletme defterleri için belirlenen bu hadler, her yıl Maliye Bakanlığı tarafından yeniden düzenlenerek bildirilir.
İşletme Defteri Tutarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
İşletme defteri eğer hala kâğıt üzerinde tutuluyorsa, kayıtların Türkçe olarak girilmesi gerekmektedir. Ayrıca silinmeyecek bir kalem ile tutulmalı ve bu kayıtların tutulduğu evraklara fiziksel olarak zarar gelmesi önlenecek alanlarda arşivlenmelidir. İşletme defteri tutmak oldukça basit ve kolaydır. Bu defteri tutarken dikkat edilmesi gereken hususlara özen gösterilmesi durumunda herhangi bir sorun yaşanmaz. Gelin, işletme defteri tutarken dikkat edilmesi gerekenlere birlikte bakalım.
- Bir önceki yıldan devretmiş olan mal tutarı, yeni tutulacak olan defterin ilk sayfasındaki gider bölümünün aktarılan toplam satırına yazılır.
- Gelir belgeleri gelir sayfasına, gider belgeleri ise gider sayfasına yazılır. Ayrıca her bir satıra yalnızca tek bir belgenin kaydı girilir.
- Ticari bir belgenin kaydında KDV tutarı ayrıca belirtilir. KDV dâhil olacak şekilde hazırlanan belgeler ise, toplam tutar üzerinden vergi düşüldükten sonra kalan son tutar girilecek şekilde kaydedilir.
- Harcama belgeleri ile hazırlanan satış belgeleri, gelir ve gider belgeleri olacak şekilde kategorize edilir ve kronolojik sıraya göre dizilir.
- Çalışanların ücretleri her ay sonunda bordroda belirtilen brüt tutar üzerinde kayıt altına alınır.
- İşletmeye ait kira bedeli, gider satırına ve brüt tutardan kaydedilir.
- İşletme için satın alınan herhangi bir demirbaş, taşıt ya da gayrimenkul gibi sabit değerlerin bedeli kaydedilmez. Bu gibi sabit değerler için ödenen KDV miktarı işletme defterine kaydedilir.
- İşletme defterine kaydedilen ticari belgenin üzerine “Muhasebe Kaydı Yapıldı” ifadesi mutlaka yazılır. Bu belgenin kayıt numarası da işletme defterine işlenir.
- Yılsonuna gelindiğinde giderler ve defterin sayfalarının rakamları toplanarak mal sayımı yapılır.
- İşletme defteri notere tasdik edilmeli ya da anlaşmalı olan matbaalardan alınmalıdır.
İşletme defteri, 01.01.2019 tarihinden itibaren dijital dönüşüm sürecine girmiş “Defter Beyan Sistemi” içerisine dâhil edilerek elektronik ortama taşınmıştır. Bu defter hesabını tutmakla yükümlü olan mükelleflerin, bu tarihten önce gerekli başvurularını yaparak kayıtlarını artık elektronik ortamda tutmakla yükümlülerdir.
